GPS به پایتخت بازگشت، اما شمال‌غرب همچنان در تاریکی سیگنال
پس از گذشت بیش از یک ماه از اختلالات گسترده در سیستم‌های موقعیت‌یاب جهانی (GPS) در ایران، حالا به‌نظر می‌رسد وضعیت در بسیاری از مناطق کشور به حالت عادی بازگشته است. با این حال، داده‌های پایشی جدید نشان می‌دهند که شمال‌غرب کشور همچنان درگیر اختلالات شدید سیگنالی است. این موضوع نه‌تنها زندگی روزمره شهروندان بلکه صنایع کلیدی کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
بازگشت GPS به مناطق مرکزی و جنوبی
طبق آخرین گزارش‌های فنی، نقاط مرکزی و جنوبی ایران نظیر تهران، البرز، قم، ساوه، کاشان و بندرعباس اکنون از شرایط پایداری در دریافت سیگنال‌های GPS برخوردار هستند. حتی در برخی مناطق دریایی خلیج فارس که پیش‌تر شاهد اختلال ناوبری بودند، وضعیت به حالت پایدار بازگشته است.
کاهش اختلال به کمتر از ۲٪ در این نواحی به این معناست که کاربران شخصی و تجاری می‌توانند دوباره به خدمات ناوبری و مسیریابی الکترونیکی اعتماد کنند.
شمال‌غرب در وضعیت بحرانی
در تضاد با این روند مثبت، شهرهایی مانند اهر، ورزقان، جلفا، ماکو، بستان‌آباد و مناطق شمالی تبریز همچنان در وضعیت هشدار قرمز قرار دارند. نقشه‌های پایش سیگنال GPS نشان‌دهنده تداوم اختلال بیش از ۱۰٪ در این مناطق است. این وضعیت، دیگر نمی‌تواند یک نقص موقتی یا فنی تلقی شود و احتمال وجود دلایل خارجی یا مداخلات عمدی را افزایش داده است.
نزدیکی این مناطق به مرزهای اقلیم کردستان عراق، ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز به گمانه‌زنی‌ها درباره منشأ خارجی اختلالات دامن زده است.
پیامدهای اختلال GPS
در طول اوج بحران سیگنالی، کاربران بسیاری از مشکلات زیر گزارش داده بودند:
- از کار افتادن مسیریاب‌هایی مانند Google Maps و Waze
- عدم عملکرد صحیح ناوبری خودروهای شخصی و تاکسی‌های اینترنتی
- اختلال در مسیرهای دریایی در سواحل جنوبی کشور
- تأخیر و اختلال در خدمات لجستیکی و پروازهای محلی
در حال حاضر با بهبود وضعیت در نواحی مرکزی، اغلب این مشکلات رفع شده‌اند. اما ادامه‌دار بودن بحران در شمال‌غرب همچنان یک ریسک فعال برای عملکرد کسب‌وکارهای حساس به‌شمار می‌رود.
نگرانی‌ها و چالش‌های امنیتی
اختلال‌های پایدار در شمال‌غرب کشور می‌تواند صنایع کلیدی مانند:
- لجستیک و حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی
- حمل‌ونقل هوایی محلی
- کشاورزی هوشمند و پهپادمحور
- و حتی عملیات نظامی و امدادی
را دچار چالش کند. افزایش تأخیر، خطر بروز خطای انسانی و کاهش کارایی سیستم‌ها از جمله پیامدهای این بحران است.
سکوت مقامات، ابهام کاربران
تا لحظه نگارش این مقاله، هیچ مقام رسمی درباره دلیل این اختلالات توضیح روشنی نداده است. برخی گمانه‌زنی‌ها به اقدامات امنیتی و جنگ الکترونیک در منطقه اشاره دارند. همچنین ایده‌هایی مبنی بر جایگزینی GPS با سیستم بومی یا سامانه چینی Beidou نیز مطرح شده که فعلاً فاقد اجرای عملیاتی است.
نبود اطلاع‌رسانی شفاف و استمرار الگوی جغرافیایی اختلالات، این نگرانی را به وجود آورده که این مسئله ممکن است به یک بحران مزمن بدل شود.
نتیجه‌گیری
بازگشت GPS به نواحی مرکزی کشور، امیدبخش است، اما تداوم اختلال در شمال‌غرب زنگ خطری جدی برای مدیریت بحران و امنیت اطلاعات در ایران محسوب می‌شود. رفع این اختلالات، علاوه بر راهکارهای فنی، نیازمند شفاف‌سازی مقامات، پایش مداوم سیگنال‌ها و آگاهی‌بخشی عمومی است.
